
Votre chronique en Occitan proposée par Felip Reig "Lis Ermas" sur Radio Nîmes.
Rendez-vous sur le 92.2 ou sur radionimes.fr tous les mercredis à 6h00, 13h30, 19h00.
-------------------------------------------------------------------------------------
UNO VENDETO EN AVIGNOUN 2
Bràvis ami, bèn lou bon-jour en tóuti… L’autre cop avèn evouca ‘no vendeto en Avignoun. Pamens n’en veguerian que la debuto. D’efèt, parlerian pas que dóu double muertre de Toumas de Baroncelli pèr Francés de Galéans e de lou dòu varlet Duzer coumés pèr Carle Fogasse de la Royère, qu’acò se debanè en 1606.
Es de saupre tambèn que dous mes avien panca passa… Un atentat bouroulè un cop de mai la Ciéuta di Papo e mai precisamen la vilo de Vilo-Novo d’Avignoun. Verai, Francés de Galéans óucupavo un apartamen à Vilo-Novo d’Avignoun qui ié servié de residènci quand ié falié se teni de foro de soun castèu dis Eissart. Aquel oustau avié sa façado dins la carriero principalo e , tras, lou cors de bastisso que dounavo sus la court èro reserva pèr lou prouprietàri que ié disien Antòni Bouchard, segne de Pandrau, grafié de la Court reialo e ourdinàri de Vilo-Novo. Lou segnour dis Eissart i’èro presènt dins la nue dóu premié e dóu dous de janvié 1607, es à dire sièis mes après lou muertre de Toumas de Baroncelli. Èro emé soun fraire Louvis, chivalié de Sant-Jan de Jerusalèn e quàuqui gentilome e ami. Tóuti èron endourmi, quand, à miejo-nue, uno esplousioun terriblo bacelè l’oustau de founs en cimo, revessant li moble e li paret e bandissié de debris de touto meno. Mita nus tóuti se tirèron de soun lié e sourtiguèron pèr carriero. Pamens tras l’inmoble e belèu mai ancian, tout s’èro afoundra en plen e souto lis escoumbre jasien li cadabre dóu grafié, d’un de sis enfant e de sa femo, damo Suzano de Pandrau, empregnado de peraqui tres mes. Autour d’éli, tout èro dins la bourroulo, lou caos emé de rouino mounte se mesclavon de moble, de frachan, de besougno embrenigado, de papafard, de doucumen esparpaia e de teissut espeiandra. Li vitimo vo sa famiho pourtavon rancuro. Pamens coume l’evenimen se passè en Franço, acó venguè naturalamen l’afaire de la Court reialo. Mau-grat lis ʹʹesforsʹʹ de la justiço, li recerco menèron lou mounde sus lou camin d’en-liò e tout acò aboutiguè à ‘no resulto estranjo d’un « ate noutaria de renounciacioun contro lis autour dóu crime coumés à Vilo-Novo d’Avignoun ». La partido plagnènto recebè dès milo liéuro d’aquéu tèms, que quatre milo venguèro d’un biais anounime e sièis milo liéuro que dounè Francés De Galéans estènt que sa presènci avié prouvouca aquel atentat, alor qu’èro éu-meme qu’avié esta visa. Un biais estrange de rèndre la justiço. Acò me fau dire que Damo Tèmis avié ja de traucas dins sa raqueto.
Monsegnour lou Vice-legat ‘vié demanda i famiho de Baroncelli e de Galéans de se recouncilia, pamens coume acò bastavo pas, enjougneguè d’agué à coumparèisse davans éu e davans li prince pèr fin de se desista soulenamen de si grèuge reciproque. Aquelo coumparucioun se debanè, que soun proutoucole fuguè regla d’avanço dins tóuti si detai, lou 10 d’óutobre 1609 e un verbau fuguè dreissa pèr Guihaume Joannis, noutàri.
En seguido d’acò, coume erian à lou dire la semano passado, l’istòri d’aqelo vendeto s’arrestè pas ‘qui. D’efèt, devers lou mes de jun 1612, sièis an après lou muertre de Toumas de Baroncelli, pendènt l’eleicioun di conse, seguiguè lou muertre de Jaque de Baroncelli, fraire de Toumas e de Jórgi, chivalié de l’ordre de Sant-Jan-de-Jerusalèn e escudié de Louvis de Galéans, éu-meme tambèn chivalié de l’ordre de Sant-Jan-de-Jerusalèn. Francés de Galéans fuguè elegi premié conse, coume sièis an en rèire, fàci à la memo aversita. Lou meme Francés de Galéans qu’avié assassina Toumas de Baroncelli. Èro lou segound cop que li mémis aversàri se rescoutravon e se retroubavian dins la memo situacioun qu’en 1606. La furour di Baroncelli fuguè sènso raro. Li rancuro amaro, li menaço terriblo se trasfourmèron lèu en saramen publi de crudèli represaio. Lou legat d’aquelo epoco, mounsegnour Felipe Philonardi coumprenié la coulèro di Baroncelli. Pamens, d’un autre las, aquelo lucho au sen dóu patriciat e de l’aristoucracìo avignounen geinè counsiderablamen la beilié de la ciéuta. Pèr ansin, pèr fin de preveni de nouvèu malur, lou legat ourdounè i dous fraire Baroncelli de garda lis arrest li mai rigourous dins soun oustalarié.
Ié tournaren encaro un cop sus aquel afaire pèr ana cap à la fin d’aquelo pajo d’istòri que met en lume la fragileta di liame entre la noublesso e lou clergié, qu’acò fasié forço tort à la plaço que tenguè la vilo d’Avignoun à la court religiouso de Roumo. Soulide.
Mai pèr aro la crounico es acabado. Vous doune rendès-vous la semano venènto. D’eici d’aqui, tenès-vous fièr e gaiard. Vous brassège amistousamen. Brave mounde adissias !
felip